قفسه بندی انبار در حوزه صنعت دارویی
صنعت دارویی با تولید، توزیع و توسعه داروهای ضروری بین بیماران در سراسر جهان، نقش مهمی در بخش مراقبت های بهداشتی ایفا می کند. با این حال، یکی از جنبه هایی که کمتر مورد توجه قرار می گیرد لجستیک درون بنگاهی این صنعت و جزء مهم آن، سیستم های انبارش برای ذخیره سازی محصولات دارویی است. در این مقاله، به اهمیت قفسه بندی در صنعت داروسازی، چالش های آن و تأثیر آن بر در دسترس بودن دارو و ایمنی بیمار خواهیم پرداخت.
کاربرد قفسه بندی در صنایع مختلف
قفسه بندی جزء اساسی ذخیره سازی و سازماندهی در صنایع مختلف است. درواقع یک راه‌حل کارآمد و موثر برای ذخیره و نمایش اقلام، حداکثر استفاده از فضا و تسهیل دسترسی آسان را فراهم می کند. سیستم‌های قفسه‌بندی انواع و پیکربندی‌های مختلفی دارند که هر کدام برای رفع نیازهای خاص صنایع مختلف طراحی شده‌اند، انتخاب نوع قفسه بندی به عواملی مانند ماهیت اقلام ذخیره شده، فضای موجود، دسترسی مورد نیاز و مقررات خاص صنعت بستگی دارد. با استفاده از راه‌حل‌های مناسب قفسه‌بندی، کسب‌وکارها می‌توانند قابلیت‌های ذخیره‌سازی خود را افزایش دهند، کارایی را بهبود بخشند و محیطی منظم و منظم را حفظ کنند.
اهمیت سیستم قفسه بندی مناسب انبار
سیستم انبارش به نگهداری اقلام در نواحی مشخص شده در انبارها یا مراکز توزیع اشاره دارد. سیستم های قفسه بندی با دقت طراحی می شوند تا اطمینان حاصل شود که داروهای سازماندهی شده، به راحتی در دسترس هستند و نیز در شرایط مناسب نگهداری که شامل کنترل دما، تاریخ تولید و تاریخ انقضاء محصولات می شوند تا اثربخشی خود را حفظ کنند.
سیستم انبارش مناسب به چند دلیل مهم است:
مدیریت بهینه موجودی
سیستم قفسه بندی مناسب انبار به شرکت های داروسازی اجازه می دهد تا موجودی خود را به طور موثر مدیریت کنند. با سازماندهی داروها بر اساس عواملی مانند تاریخ انقضا، تعداد دسته ها و شرایط ذخیره سازی، شرکت ها می توانند زیان های مالی را به حداقل برسانند و از در دسترس بودن داروهای ضروری اطمینان حاصل کنند.
تضمین یکپارچگی و سلامت محصول
محصولات دارویی به عوامل محیطی مانند دما، رطوبت و نور حساس هستند. سیستم های انبارش مناسب به حفظ شرایط نگهداری مورد نیاز محصول کمک می کنند و در نتیجه وسیله ای برای حفظ یکپارچگی و سلامت داروها و جلوگیری از بلامصرف شدن آنها هستند.
تسهیل انطباق با مقررات
صنعت داروسازی تابع مقررات و دستورالعمل های سختگیرانه ای برای اطمینان از ایمنی بیمار است. انتخاب بهینه سیستم قفسه بندی انبار به شرکت ها کمک می کند تا به این مقررات، مانند حفظ امنیت مواد کنترل شده، رعایت زمان مصرف و جلوگیری از آلودگی، پایبند باشند.
چالش ها در سیستم قفسه بندی انبار
سیستم قفسه بندی علاوه بر مزایایی که دارد، با چالش هایی نیز روبه رو می باشد که این چالش ها بسته به نوع صنعت متفاوت است. در ادامه به چالش هایی که در سیستم قفسه بندی صنعت دارویی وجود دارد، می پردازیم:
پیچیدگی مدیریت موجودی
مدیریت محصولات متعدد با نیازهای ذخیره سازی متفاوت می تواند پیچیده باشد. شرکت ها باید سیستم های مدیریت موجودی قوی را پیاده سازی کنند که بهرهای تولیدی، تاریخ انقضا، زمان ارسال برای هر مشتری و سفارش چینی سفارشات قابل ردیابی و تعداد دسته ها، آدرس ذخیره سازی هر محصول و میزان موجودی انبار را کنترل کنند، تا از رسیدن داروهای تاریخ مصرف گذشته، نامنطبق با تعاد مورد نیاز و نادرست به مراکز توزیع دارو (داروخانه ها) جلوگیری شود.
کنترل دما
یکی از مهم ترین عوامل در نگهداری داروها کنترل دما است. بسیاری از محصولات دارویی و تجهیزات پزشکی به تغییرات دما حساس هستند که می تواند بر اثربخشی آنها تأثیر بگذارد. بنابراین، فضای ذخیره سازی باید محدوده دمای مناسب را برای جلوگیری از تخریب حفظ کنند، داروها در دو نوع محیط دمایی نگهداری می شوند:
- چرخه سرد: برخی داروها و واکسن ها برای حفظ قدرت خود نیاز به نگهداری در دمای سرد در تمام مراحل نگهداری، تحویل و حمل دارند. برای ذخیره سازی انبوه این محصولات از انبارهای سردخانه (سرد / منجمد) با کنترل دما دقیق استفاده می شود. انبارهای سردخانه باید به طور منظم نظارت شوند و مجهز به سیستم های برق پشتیبان باشند. این سردخانه ها باید مجهز به سیستم های انبارش معینی برای نگهداری محصولات دارویی باشند.
- ذخیره سازی در دمای محیط: بسیاری از محصولات دارویی را می توان در دمای محیط نگهداری کرد، اما کنترل رطوبت و محافظت از آنها در برابر نور مستقیم خورشید بسیار مهم است. برای سازماندهی و نگهداری مناسب این اقلام باید از قفسه بندی ها و کابینت ها استفاده شود.
نظافت و بهداشت
حفظ نظافت و بهداشت برای اطمینان از یکپارچگی و سلامت محصولات دارویی و تجهیزات پزشکی ضروری است. محل نگهداری باید تمیز و عاری از گرد و غبار، آفات و سایر آلاینده ها باشد. برای جلوگیری از آلودگی و اطمینان از ایمنی محصول، باید پروتکل های بهداشت منظم و ضدعفونی مناسب رعایت شود؛ درواقع شرایطی که باید در نگهداری محصولات به آن توجه کرد، به صورت زیر می باشد:
- فضای ذخیره سازی تمیز: برخی از محصولات دارویی، به ویژه آنهایی که در محیط های استریل استفاده می شوند، نیاز به نگهداری در اتاق های تمیز اختصاصی دارند. این اتاق ها دارای کیفیت هوای کنترل شده و استانداردهای بهداشت دقیق برای جلوگیری از آلودگی هستند.
- بسته بندی مهر و موم شده: محصولات دارویی باید در بسته بندی مهر و موم شده اصلی خود تا زمانی که آماده استفاده شوند، نگهداری شوند که باعث می شود از قرار گرفتن در معرض آلاینده های خارجی جلوگیری شود.
سازماندهی و مدیریت موجودی
سازماندهی کارآمد و مدیریت موجودی نقش حیاتی در ذخیره سازی دارو ایفا می کند. برچسب زدن، طبقه بندی و سیستم انبارش مناسب محصولات، شناسایی آسان، به حداقل رساندن خطاها و تسهیل عملیات و بهبود توان عملیاتی انبار را تضمین می کند. بهتر است سازماندهی و مدیریت موجودی با استفاده از دو عوامل زیر انجام شود:
- بارکدینگ و ردیابی: بسیاری از مراکز ذخیره سازی دارو از سیستم های بارکدینگ یا فناوری RFID و ردیابی برای خودکارسازی فرآیندهای مدیریت موجودی استفاده می کنند. این امکان نظارت دقیق بر انبار، ردیابی تاریخ انقضا و بازیابی کارآمد محصولات را در صورت نیاز فراهم می کند.
- First-In-First-Out (FIFO) : پیروی از استراتژی FIFO برای جلوگیری از استفاده محصولات تاریخ مصرف گذشته ضروری است. انتخاب صحیح سیستم انبارش و مدیریت موجودی کارآمد تضمین می‌کنند که موجودی قدیمی تر قبل از موجودی جدیدتر استفاده می شود که خطر خطا در عرضه دارو را به حداقل می رساند.
امنیت و کنترل دسترسی
فضای ذخیره سازی دارو باید به گونه ای باشد که اقدامات ایمنی و کنترل دسترسی را برای محافظت از محصولات ارزشمند و اطلاعات حساس، در اولویت قرار دهند. دسترسی محدود، سیستم های نظارت و سیستم های هشدار معمولاً برای جلوگیری از دسترسی غیرمجاز و سرقت استفاده می شوند. در نظر گرفتن موارد زیر در امنیت و کنترل دسترسی مهم است:
- دسترسی محدود: برخی از محصولات دارویی و تجهیزات پزشکی ممکن است به دلیل ارزش بالا یا احتمال استفاده نادرست نیاز به دسترسی محدود داشته باشند. این مناطق باید به وضوح مشخص شوند و با تجهیزات انبارش ویژه فقط برای پرسنل مجاز قابل دسترسی باشند.
- دوربین مداربسته و سیستم های هشدار: سیستم های نظارتی و سیستم های هشدار به نظارت و جلوگیری از دسترسی غیرمجاز به مناطق ذخیره سازی کمک می کنند. این سیستم ها باید به طور منظم نگهداری شوند و برای اطمینان از امنیت محصولات ذخیره شده به درستی کار کنند.
راه حل های ذخیره سازی
اغلب ذخیره‌سازی در سیستم قفسه بندی انبار به عواملی چون ابعاد و وزن بارواحد، شیوه جابجایی بار، شرایط محیطی الزامی و محدودیت های ذخیره سازی مرتبط است:
گذاشت و برداشت بارهای واحد به صورت دستی
– سیستم های انبارش سبک مانند کفپوشدار سنگین / سبک با طبقات دسترسی با توجه به ارتفاع مفید سقف. در این راه حل می توان از نقاله های نواری، غلتکی (عادی – شیبدار) استفاده نمود.
گذاشت و برداشت بار واحد با وسائل جابجایی بار، با یا بدون الزام چرخه سرد:
– سیستم انبارش پالت راک (عادی – راهرو باریک – متحرک)
– سیستم انبارش خود جریان
– سیستم انبارش شاتل راک
– سیستم انبارش خودکار AS/RS(خودسوله / VNA بار پالتی – بار کوچک)
در صورت الزام چرخه سرد انبار باید سردخانه (سرد / منجمد) باشد.
– در این حالت نیز می توان از نقاله ها در ناحیه های تغذیه و تخلیه سیستم انبارش استفاده نمود.
استانداردهای قفسه بندی انبار
وقتی صحبت از استانداردهای قفسه بندی انبار می شود، هر صنعتی دارای الزامات منحصر به فردی می باشد. این استانداردها برای طراحی، اجرا و استفاده از سیستم های انبار مورد نیاز سازنده و کاربر و همچنین اطمینان از نگهداری و سازماندهی ایمن محصولات، که اغلب به شرایط محیطی حساس هستند و نیاز به رسیدگی دقیق دارند، وجود دارد. در اینجا برخی از جنبه های کلیدی استانداردهای قفسه بندی انبار آورده شده است:
FIFO یا FEFO
استفاده از استراتژی FIFO یا FEFO در صنعت داروسازی به دو روش مختلف مدیریت موجودی و تضمین کیفیت و ایمنی محصول اشاره دارد. بیایید هر استراتژی را بررسی کنیم:
FIFO (اولین ورود، اولین خروج):
FIFO یک استراتژی رایج مدیریت موجودی است که توسط شرکت های داروسازی استفاده می شود. از این اصل پیروی می کند که اولین محصولات دریافت یا تولید شده باید اولین محصولاتی باشند که فروخته یا استفاده می شوند. تحت این استراتژی، قدیمی‌ترین موجودی در ابتدا مصرف یا توزیع می‌شود و اطمینان حاصل می شود که محصولات با عمر مفید کمتر قبل از محصولات جدیدتر مورد استفاده قرار می‌گیرند.
FEFO (اولین منقضی شده، اولین خروجی):
FEFO استراتژی دیگری است که در صنعت داروسازی بخصوص برای محصولات با تاریخ انقضا دقیق استفاده می شود. بر خلاف FIFO که ترتیب دریافت را در اولویت قرار می دهد، FEFO روی اولین تاریخ انقضا تمرکز می کند. این روش تضمین می کند که داروهایی با نزدیک‌ترین تاریخ انقضا ابتدا استفاده یا فروخته می‌شوند و خطر تاریخ مصرف گذشته یا غیرقابل استفاده شدن محصولات را کاهش می‌دهد.
استانداردهای زیر در طراحی، اجرا و استفاده از سیستم های انبار مورد نیاز سازنده و کاربر استفاده می شود:
- EN 15512: سیستم های انبارش ایستای فولادی، سیستم پالت راک قابل تنظیم- اصول طراحی سازه ای
- استاندارد ملی ایران، شماره 18840 (EN 15620): سیستم های انبارش ایستای فولادی، سیستم پالت راک قابل تنظیم – رواداری ها، تغییرشکل ها و فضاهای خالی
- استاندارد ملی ایران، شماره 21207 (EN 15629): سیستم های انبارش ایستای فولادی –مشخصات تجهیزات انبارش
- EN 15635: سیستم های انبارش ایستای فولادی –کاربرد و نگهداری تحهیزات انبارش
FEM 9.831: اصول محاسبه رواداری ها، تغییر شکل ها و فضاهای خالی ماشین های انبارش و بازیابی در انبار بلند مرتبه
FEM 9.832: اصول محاسبه رواداری ها، تغییر شکل ها و فضاهای خالی ماشین های انبارش و بازیابی
در انبارهای اتوماتیک قطعات کوچک (غیر از خودسوله)
FEM 10.2.19: طراحي سيستم انبارش شاتل راک
FEM 10.2.06: طراحی “سیستم انبارش سبک (Shelving) ایستای فولادی” تصدیق از طریق روش های تحليلي – آیین نامه طراحی سیستم انبارش سبک
این استانداردها در حصول اطمینان از اینکه سیستم های انبارش در صنعت داروسازی استانداردهای ایمنی رعایت و کیفیت لازم را برآورده می‌کنند و ذخیره سازی کارآمد و ایمن محصولات دارویی را ارتقا می دهند، نقش مهمی ایفا می کنند.
افتخارات دژپاد در همکاری با صنعت دارویی
شایان ذکر است که دژپاد این افتخار را داشته که در این صنعت با شرکت هایی از جمله داروسازی آکتوورکو، داروسازی دکتر عبیدی، داروگر، مرکز قلب تهران، داروسازی البرز، درمان یاب دارو، داروسازی دانا، داروسازی جابر ابن حیان و سبحان دارو همکاری کند.
در این زمینه شرکت دژپاد به موجب توانمدی های زیر می تواند همکار مفیدی در ارائه راه حل های تمام عیار به مشتریان محترم در این صنعت باشد:
– پشتوانه قوی و قابل اتکاء علمی و تجربی
– تسلط بر دانش روز در لجستیک درون بنگاهی
– استفاده از استانداردهای معتبر ملی و بین المللی در طراحی، ساخت و اجرای سیستم های انبارش
– کیفیت یکنواخت و درجه یک محصولات (IS0 9001: 2015)
– طراحی و جانمایی سیستم انبارش بر اساس شرایط محیطی و نیازها و الزامات استفاده کننده
– دستیابی به راه حل بهینه
– ضمانت سیستم انبارش اجرا شده توسط دژپاد
– خدمات پس از فروش وسیع و قابل اطمینان
سخن پایانی
به طورکلی، سیستم انبارش جنبه ای حیاتی در لجستیک صنعت داروسازی است که به طور مستقیم بر در دسترس بودن دارو و ایمنی بیمار تأثیر می گذارد. انتخاب سیستم انبارش مناسب در صنعت دارویی راه حل های اثربخش برای رویارویی با چندین چالش را در این صنعت ارائه می کند. کنترل دما، رعایت زمان انقضاء، مدیریت موجودی، انطباق با مقررات، بهینه‌سازی فضا، ایمنی و بهینه‌سازی چرخه و توان عملیاتی همگی از عوامل حیاتی هستند که باید در نظر گرفته شوند. سیستم های قفسه بندی بهینه و کارآمد موجب ایمن و موثرتر بودن ذخیره سازی، ارتقاء مدیریت موجودی می شود، علاوه براین به چرخه تأمین دارو و رفاه بیماران در ایران و جهان کمک کنند.